Co byś zrobił z Pierścieniem Gygesa?
Wyobraź sobie, że znalazłeś pierścień, który czyni Cię niewidzialnym.
Brzmi jak scenariusz z filmu science fiction, prawda?
Ale to nie jest nowy odcinek “Władcy Pierścieni”, a filozoficzna zagadka, którą zadał Platon w II księdze "Republiki".
Ta opowieść nie tylko fascynuje, ale także prowokuje do głębszej refleksji nad moralnością i naturą człowieka.
HISTORIA PIERŚCIENIA
Historie opowiada Glaukon, brat Platona. Bohaterem tej opowieści jest Gyges, prosty pasterz w służbie króla Lidii, który pewnego dnia znalazł w szczelinie ziemi konia z brązu i ciało zmarłego człowieka o nadnaturalnych rozmiarach, który miał na palcu złoty pierścień.
Zafascynowany tym znaleziskiem, wziął pierścień dla siebie i odkrył jego niezwykłe właściwości.
Podczas jednego z zebrań pasterzy u króla, bawił się pierścieniem, obracając go na swoim palcu i ku swojemu zdumieniu odkrył, że ten prosty gest czyni go niewidzialnym! Inni pasterze rozmawiali, jakby go tam nie było.
Gdy ponownie obrócił pierścień, znów stał się widzialny. Szybko zdał sobie sprawę z możliwości swojego odkrycia i zaczął myśleć o mniej szlachetnym zastosowaniu.
DYLEMAT GYGESA
Z biegiem czasu Gyges, wykorzystując swoją niewidzialność, zaczął popełniać coraz bardziej nikczemne czyny.
Oczarował królową, zabił króla i sam zdobył tron.
W ten sposób pierścień Gygesa stał się symbolem pytania Platona:
Czy człowiek, mając moc pozostania niewidzialnym, pozostałby sprawiedliwy?
Czy raczej uległby pokusie i popełnił niesprawiedliwe czyny, skoro nie musiałby obawiać się kary ani złej reputacji?
Platon przez tę historię chciał zadać fundamentalne pytanie o naturę ludzkiej moralności.
Czy sprawiedliwość jest wartością samą w sobie, czy tylko narzędziem służącym do unikania kary?
Czy człowiek rzeczywiście jest sprawiedliwy, czy tylko udaje, gdy wie, że jest obserwowany?
Platon napisał:
„Nie znalazłby się chyba żaden człowiek taki kryształowy, żeby wytrwał w sprawiedliwości
i nie śmiałby wyciągać ręki po cudze ani go tykać, chociażby mu wolno było,
i z rynku bez obawy brać, co by tylko chciał,
i do domów wchodzić,
i obcować z kim by mu się podobało,
i zabijać,
i z więzów uwalniać, kogo by tylko zechciał.
I inne rzeczy robiłby między ludźmi będąc do bogów podobnym.”
Ta opowieść nadal rezonuje we współczesnych dyskusjach o etyce i moralności. Zachęca nas do refleksji nad naszymi własnymi wartościami i decyzjami.
Wyobraź sobie, że masz pierścień Gygesa, który czyni Cię niewidzialnym.
Mieszkasz w swoim mieście, codziennie spotykasz ludzi, pracujesz, spacerujesz po mieście i stajesz przed drobnymi i większymi wyzwaniami.
Jakie decyzje byś podjął, gdybyś miał taką moc?
WSPÓŁCZESNE ŻYCIE Z PIERŚCIENIEM GYGESA
Przyjrzyjmy się kilku sytuacjom, w których mógłbyś się znaleźć.
Praca w biurze
Pracujesz w biurze, otoczony stosami papierów i kolegami, którzy zawsze mają coś ważnego do powiedzenia.
Wyobraź sobie, że masz niewidzialny pierścień. Szef właśnie odszedł od biurka, a jego komputer pozostawiony jest bez nadzoru.
Masz teraz szansę sprawdzić, co tak naprawdę myśli o Tobie Twój przełożony, przeszukując jego maile.
Ale czy to zrobisz?
Nikt nie patrzy, nikt się nie dowie, prawda?
Zakupy w galerii
Przychodzi kolejny dzień, kolejne pokusy. Spacerujesz po galerii handlowej, pełnej sklepów i błyszczących witryn.
Nowy model telefonu, o którym marzyłeś, jest w zasięgu ręki. Sklep jest zatłoczony, a sprzedawca zajęty innymi klientami. Pierścień Gygesa czyni Cię niewidzialnym.
Czy skorzystasz z okazji i znikniesz z najnowszym gadżetem?
Przecież to tylko jeden telefon, nikt nie zauważy...
Płacenie za kawę
Znajdujesz chwilę na przerwę i idziesz do ulubionej kawiarni. Zamawiasz latte z sojowym mlekiem (tak, to te czasy) i zauważasz, że barista popełnia błąd w wydawaniu reszty.
Masz pierścień, nikt nie widzi, że Twoja kieszeń staje się nieco cięższa od dodatkowych monet.
Czy uczciwie zwrócisz uwagę na pomyłkę, czy znikniesz bez śladu, ciesząc się darmową kawą?
Przechodzenie na czerwonym świetle
Na koniec dnia, wracając do domu, natrafiasz na przejście dla pieszych z czerwonym światłem. Ulica jest pusta, nie ma policji, ani nawet wścibskich sąsiadów.
Pierścień na Twoim palcu kusi, by przejść na czerwonym, bez konsekwencji.
Czy złamiesz przepisy, skoro nikt tego nie zobaczy?
Życie codzienne w Twoim mieście (i w każdym innym mieście) pełne jest takich małych dylematów moralnych.
ZADAJ SOBIE TRUDNE PYTANIA:
Co byś zrobił, gdybyś miał pierścień Gygesa?
Czy odważyłbyś się go użyć?
Czy skusiłbyś się na czyny, które normalnie byś potępił?
A może wykorzystałbyś tę moc do czynienia dobra?
A co, gdybyśmy ten pierścień dali komuś innemu?
Jakie społeczne i psychologiczne konsekwencje mogłyby wyniknąć z możliwości bycia niewidzialnym?
Czy władza absolutna naprawdę korumpuje absolutnie, jak sugerowałby Platon?
A może wolałbyś, żeby został on zapomniany na dnie szczeliny w ziemi?
Możemy się tylko zastanawiać i dyskutować, kontemplując głębsze aspekty ludzkiej natury.
Decyzja należy do ciebie.
Podziel się tym artykułem z kimś, komu według Ciebie może pomóc:
STOICKIE ĆWICZENIE COACHINGOWE
W trakcie 30-dniowej Stoickiej Metamorfozy, daję moim klientom pewne ćwiczenie.
Proszę, by sobie wyobrazili, że wszędzie towarzyszy im mentor, który może być kimkolwiek.
Ważne jest, by była to osoba, która jest dla nich autorytetem właściwego postępowania w codziennym życiu.
Sam, gdy chodzę np. z filozofem Epiktetem „na ramieniu”, sprawdzającym jak się zachowam, trudniej będzie mi rzucić papierek w trawę lub zajechać komuś drogę autem.
Z miejsca usłyszę, jak się ze mnie drwi, przypominając mi:
Stary koniu. Ile Ty masz lat?
Serio?
Będziesz się ścigał z tym dresiarzem, bo Ci zajechał drogę?
Na prawdę chce być robić, do czego Cie sprowokował?
Pragniesz być jego niewolnikiem?
Dorośnij!
Źródła:
- Platon, "Republika", II księga
- Stanford Encyclopedia of Philosophy: Plato's Ethics (https://plato.stanford.edu/entries/plato-ethics/)
- Internet Encyclopedia of Philosophy: Plato: The Republic (https://iep.utm.edu/republic/)
JAK STAĆ SIĘ WEWNĘTRZNIE „NIEZNISZCZALNYM”?
Zawsze chciałem być odporny psychicznie.
Podziwiałem silnych mentalnie i odpornych na nieszczęścia.
Zacząłem czytać biografie wielkich postaci historycznych.
Zgłębiałem ich tajemnice i metody, które stosowali, by osiągnąć wielkość i oprzeć się przeciwnościom losu.
Dlatego stworzyłem Kurs „NIEZNISZCZALNI”, który cały czas jest wzbogacany o nowe moduły.
Płacisz raz i masz dostęp do tajemnic z życia NIEZNISZCZALNYCH.
Jeśli interesuje Cię intensywna 30 - dniowa Stoicka Metamorfoza, zapytaj mnie o DARMOWĄ konsultację: kontakt@lepiejteraz.pl
Jeśli pragniesz otrzymywać podobne lekcje z książek ZA DARMO, bezpośrednio na swoją skrzynkę, kliknij przycisk poniżej: